1) UPC (Unified Patent Court) Nedir?

Birleşik Patent Mahkemesi (UPC) ve bununla bağlantılı olarak Birleşik Patentler (Üniter Patent), Avrupa’nın kimi üye ülkelerinde 1 Haziran 2023'te hayata geçecek. Avrupa'da ilk kez tek seferde patent koruması çok sayıda ülkede aynı anda mümkün olacak olup patent yargılamasına ilişkin yetki alanı da tamamen yeniden ve merkezi olarak tasarlanmış bulunmaktadır.

Pek yakın gelecekte, kimi AB üye devletleri tarafından kurulan uluslararası bir mahkemesi olan “Birleşik Patent Mahkemesi” yeni üniter patentler de dahil olmak üzere Avrupa patentlerinin geçerliliği ve tecavüzü konularından sorumlu olacaktır. Amaç, Avrupa bölgesinde yasal kesinliği artırmak ve çok sayıda ülkede birbirinden ayrık şekilde yürütülmekte olan yüksek maliyetli ve uzun süren yargılamalardan kaçınmaktır.

2) Upc Anlaşmasına Hangi Ülkeler Dahil?

Avrupa Birliği'nin bugün toplam 27 üye ülkesi mevcuttur. 2023 Mayıs ayı itibarıyla, 17 AB üye ülkesi Birleşik Patent Mahkemesinin (UPC) yanı sıra Birleşik Patent (Üniter Patent) sistemine katılma taahhüdünde bulunmuştur. Bu 17 ülke aşağıdaki gibidir;

3) UPC Anlaşmasına İleride Dahil Olması Beklenen Diğer AB Üye Ülkeleri Hangileridir?

4) Birleşik Patent (Unitary Patent) Sistemi Nedir?

Birleşik Patent Sistemi, bir yandan yukarıda belirtilmiş olan (şimdilik) 17 katılımcı AB Üye ülkesinde geçerli etkiye sahip patentleri ve diğer yandan ise bu birleşik patentlerin Avrupa’daki yargılamaları hakkında karar verecek Birleşik Patent Mahkemesini (UPC) içermektedir. Sistem, devre-dışı (opt-out) yapılmaması halinde hali hazırda mevcut olan Avrupa patentlerini de kapsamaktadır. Bu bakımdan mevcut portföyünüz dikkatle incelenmelidir. 

5) Birleşik Patent Koruması Nedir?

Birleşik patent (unitary patent) sisteminin amacı, yukarıda belirtilmiş olan (şimdilik) 17 katılımcı AB Üye ülkesinde birleşik tek bir patent olarak verilir. Diğer yandan eğer sistemden çıkılmaz ise bu patentlerin hükümsüzlük ya da tecavüz yargılaması da UPC tarafından tek elden yapılır. Avrupa Patent Ofisi'ndeki (EPO) başvuru ve tescil prosedürleri değişmeyecektir. Ayrıca Avrupa Patent Ofisi'ndeki (EPO) İtiraz Dairesi (Opposition Division) ve Temyiz Kurulu (Board of Appeal) görevlerini aynı şekilde yürütmeye devam edeceklerdir. 

Birleşik Patent (Unitary patent) sisteminde, yukarıda belirtilmiş üye ülkelerde ayrı ayrı geçerli kılmak (validasyon) yerine, EPO'da birleşik koruma talebinde bulunmak mümkün olacaktır. Üniter etki, üye olan katılımcı AB ülkelerinde aynı anda koruma elde etmeye imkan tanıyacaktır. Birleşik patentin yıllık sicil kayıt ücretleri sadece EPO'ya ödenir. 

6) Geçiş Dönemi Ve Çıkış

Yeni birleşik patent sisteminin sadece yeni verilen patentleri etkilemeyeceğini belirterek buna ilave olarak, Birleşik Patent Mahkemesi’nin (UPC) ayrıca tüm Avrupa patentleri, ek koruma sertifikaları, SPC’ler üzerinde münhasır yargı yetkisine sahip olacağını bildirmemiz gerekir. Daha açık olmak gerekirse, devre dışı (opt-out) bırakılmaması halinde UPC-Sözleşmesini onaylayan ülkelerde daha evvel edinişmiş olan patentlerin, validasyonları da otomatik olarak UPC'nin yargı yetkisine tabi olacaktır.

Patent sahipleri, şimdilik yedi yıl sürecek olan bir geçiş döneminde, UPC'yi bir devre dışı (opt-out) bırakma talebinde bulunarak patentlerini UPC sisteminden çıkarabilirler. Bu durumda, geçmişte olduğu gibi yalnızca ulusal mahkemeler bu patentler üzerinde yargı yetkisine sahip olmaya devam edecektir. Patent sahipleri ayrıca, devre dışı (opt-out) kalma talebini geri alarak vazgeçtikten sonra belirli koşullar altında yeniden UPC sistemi içerisine girmeleri mümkündür. 

7) UPC'nin Yetkisi

Prensip olarak, anlaşmanın yürürlüğe girmesinden itibaren Birleşik Patent Mahkemesi (UPC), Avrupa patentleri, Üniter Patentler, bu tür patentlerle korunan ürünler için ek koruma sertifikaları ve Avrupa patent başvurularıyla ilgili hukuk davalarında münhasır yetkiye sahip olacaktır. Münhasır yetki kapsamı, fiili veya ihlal tehdidi davalarını ve ilgili savunmaları, ihlalin bulunmadığının (menfi tespit) davalarını, ihtiyati tedbir davalarını, tazminat davalarını, hükümsüzlük davalarını ve karşı davaları içermektedir. 

8) Fiziki Olarak Birleşik Patent Mahkemesi (UPC)

İlk Derece Mahkemesi, Paris'te bulunan bir merkezi daire ve Münih'te bulunan bir bölümün yanı sıra birkaç yerel ve bölgesel daireden oluşmaktadır. İlk Derece Mahkemesinin tüm yargı heyetleri çok ulusludur ve en az üç yargıçtan oluşur. Söz konusu UPC yargı heyetleri hukuk eğitime sahip 2 yargıç ve teknik açıdan yeterliliğe sahip 1 yargıç olmak üzere 3 yargıçtan oluşmaktadır. 

9) Temyiz Mahkemesi

Temyiz Mahkemesinin merkezi Lüksemburg'da olacaktır. Yargılama Heyeti bu durumda 5 yargıçtan oluşur ve bu 5 yargıcın ikisi teknik eğitime de sahip olan yargıçlar olacaktır. 

10) UPC kararlarının uygulanabilirliği ve icrası

UPC'nin kararları, tüm sözleşmeli üye devletlerde doğrudan uygulanır. Üniter olmayan klasik Avrupa patentlerine dayalı kararlar, elbette yalnızca yukarıda belirtilmiş olan (şimdilik) 17 katılımcı AB Üye ülkesinde uygulanabilir. Avrupa Patent Sözleşmesi (EPC) üyesi olmakla birlikte UPC üyesi olmayan ve şimdilik AB üyesi olmadıkları için üye olamayacak olan ülkeler aşağıdaki gibidir;

11) Mahkeme harçları

Birleşik Patent Mahkemesi (UPC) nezdinde görülen bir davanın tarafları, dava için mahkeme masraflarını peşinen ödemek zorundadır. Birleşik Patent Mahkemesi (UPC) nezdindeki işlemler için mahkeme ücretleri, sabit bir ücret ve ihtilaf konusu bedele dayalı değişken bir ücretten oluşur.

Tecavüz davaları ve tecavüzün olmadığının tespiti (menfi tespit) davalarında, sabit dava harç bedeli 11.000 Euro'dur ve ihtilaflı konusunun 500.000 Euro ila 750.000 Euro arasında olması durumunda değişken harç gideri ise 2.500 Euro şeklindedir. İhtilaf konusu giderin artması halinde söz konusu değişken harç artmaktadır. Ancak değişken harç bedeli için en yüksek değer 325.000 Euro'dur. 

İhtiyati tedbir talepleri ve karşı dava olarak hükümsüzlük talebi yapılması için sabit harç giderlerinin her biri 11.000 Euro'dur. Diğer yandan hükümsüzlük davaları için sabit harç gideri 20.000 Euro'dur. 

12) Vekillik ücretleri

UPC nezdindeki yargılamalarda kazanan tarafın yasal masrafları kaybeden tarafça karşılanır. Makul olma ilkesi gereği kaybeden tarafça bir kerede tazmin edilecek yasal masrafların üst sınırı düşük ihtilaf bedelleri halinde en fazla 38.000 Euro şeklindedir. Ancak ihtilaf konusu bedelin çok yüksek olması halinde (örneğin 55 milyon Euro) bu tazminat bedeli 2.000.000 Euro’ya kadar yükselebilir. 

13) Yetkinin Devre Dışı Bırakılması (Opt-Out)

01 Haziran 2023 tarihinden sonra Birleşik Patent Mahkemesi Anlaşmasının (UPCA) yürürlüğe girmesiyle birlikte, Birleşik Patent Mahkemesi, otomatik olarak klasik Avrupa patentlerinin ve yeni Üniter Patentlerin ihlali veya geçersizliği davalarında yargı yetkisine sahip olacaktır. Diğer yandan bir Avrupa patentinin ihlali veya hükümsüzlüğü davalarının Birleşik Patent Mahkemesi tarafından değil de klasik olarak üye ülkelerin yargı otoriteleri tarafından görülmesine devam etmek mümkündür. İlk geçiş dönemi 7 yıl olarak belirlenmişse de bu sürenin ilave 7 yıl ile uzatılması mümkün olabilir. 

Birleşik Patent Mahkemesi'nin yargı yetkisi, UPC'nin başlangıcından önce veya 7 yıllık geçiş dönemi sırasında başvurusu yapılan patentler için devre dışı bırakılabilir. Bu işlem "opt-out" olarak adlandırılmakta olup bu işlemin yapılması halinde Avrupa patenti klasik patent ulusal hukuklara bağlı muameleler görecektir. Devre dışı bırakma istisnası, Avrupa patentinin tüm kullanım ömrü boyunca ve Birleşik Patent Siciline giriş tarihinden daha sonra geçerlidir.

Patent sahipleri, devre dışı bırakma (opt-out) yoluyla patentlerini yeni Üniter Patent Sisteminin ve Mahkeme’sinin yetki alanından çıkartma olanağına sahiptir. Elbette ki UPC nezdinde açılmış bir dava var ise devre dışı bırakma (opt-out) istisnasından faydalanmak mümkün değildir.

Devre dışı bırakma istisnasından yararlanmak için, Birleşik Patent Mahkemesi’ne ait “Dava yönetim sistemi” (CMS:Case Management System) aracılığıyla sicil bir başvuru dosyalanmalıdır. Bu başvuru, Mahkeme’nin açılacağı 1 Haziran 2023 tarihinden 3 ay önce dahi sunulabilir. Patent sahibi, zaman içerisinde dilerse Devre dışı bırakma istisnasından vazgeçerek patentini tekrar Birleşik Patent Mahkemesi yetki alanına dahil edebilir (opt-in). 

14) Değerlendirme

Patent hakkının ile ilgili yargı yetkisi açısından birden çok farklı tercih yapılabilir. Geleneksel Avrupa patentleri, devre dışı bırakma (opt-out) yoluyla yerleşik ulusal mahkemelerin yetki alanlarında tutulabilir ya da talep halinde Birleşik Patent Mahkemesi'nin (UPC) erişimine açık hale getirilebilir. Ancak, birleşik patentler (Unitary Patents) UPC'nin yargı yetkisinde olacaktır. Birleşik patentler (Unitary Patents) yerine, geleneksel Avrupa patentlerinin üye ülkelerinde validasyonlar yoluyla ulusal haklar kazanmak halen mümkündür.

15) UPC Sisteminin Avantajları:

Patentli buluşun ihlal edilmesi halinde Avrupa’da tek bir dava ile tecavüze müdahale edilebilir. Birleşik Patent Mahkemesi (UPC), Avrupa’daki tecrübeli hakimleri işe almaktadır. Yargı heyetleri içerisinde teknik eğitime sahip yargıçlar da bulunmaktadır. Tecavüzün çok sayıda Avrupa ülkesinde gerçekleşmesi durumunda toplam yargılama masraflarının düşmesi sağlanabilir.

16) UPC Sisteminin Dezavantajları:

UPC, yeni ve henüz test edilmemiş bir sistemdir. İçtihat kararları henüz mevcut değildir. Patent sahibiyseniz sistem, tek bir dava ile verilecek hükümsüzlük kararı ile çok sayıda ülkede hak kaybına uğramanıza neden olabilir. Bu durum, EPO’da İtiraz ve Temyiz Daireleri nezdinde başarılı olmuş olsanız bile geçerlidir. Üniter patent, Avrupa’da az sayıda ülkede koruma talep eden patent sahipleri için ekonomik değildir.